نوشته های مشابه
در این بخش از آموزش حمل و نقل بین المللی به تاریخچه حمل و نقل و تاریخچه آن در ایران می پردازیم. اگر چه قدمت و تاریخچه حمل و نقل به قدمت بشر بر می گردد، لیکن مهمترین اسناد حمل و نقل به جاده ابریشم مربوط می شود. این مسیر در سده دوم قبل از میلاد بوجود آمده و تا سده شانزدهم، تقریبا به مدت ۱۸۰۰ سال از اعتبار تجاری و بازرگانی برخوردار بوده است. از اواخر قرن ۱۴ میلادی جاده ابریشم اهمیت خود را به دلیل بسط و گسترش راه ها و حمل و نقل دریایی و انقلاب صنعتی و استفاده از کشتی های تجاری از دست داد و تا اویل قرن بیست ادامه داشت. از این تاریخ به بعد بخشی دیگر از حمل و نقل یعنی حمل ریلی راه آهن نقش آفرینی نمود تا اینکه در دهه های آخر قرن بیستم با توسعه و تکمیل کامیون های باری و تجاری شدن عملیات حمل و نقل جاده ای حیات تازه ای در تجارت زمینی دمیده شد. بنحوی که دهه ۸۰ میلادی را نقطه عطفی در حیات حمل و نقل و تجارت زمینی پس از چند قرن رکود تلقی نموده اند.
تاریخچه حمل و نقل در ایران
اسناد و شواهد تاریخی ثابت می کند که ایرانیان قبل از پیدایش خط یعنی حدود چند هزار سال قبل از میلاد مسیح با کشتی، دریانوردی و بویژه حمل و نقل کالاها توسط شناورها آگاهی داشتند، تاریخ دریانوردی ایرانیان بدون اغراق به حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد که در این رابطه اولین جاده سنگی در جهان در شمال ایران نزدیک دریای خزر ساخته شد که حدود دو متر قطر داشت که از پایین با سنگ های درشت چیده و به مرور که به سطح جاده می آمد با سنگ ریزه های کوچک پوشیده می شد، به این دلیل که چون سربازان امپراطوری ها با پای پیاده در حال حرکت بودند و مسافت های طولانی را طی مینمودند کم تر دچار خستگی شوند و از لحاظ مهندسی نیز این مهم کاملا پیش بینی شده بود. بعدها صنعت جاده سازی به اروپا و انگلستان منتقل گردید و هم اکنون انواع روکش های جاده ای و معابر جدید با تکنولوژی های پیشرفته بوجود آمده است.
در ایران پیشینه حمل و نقل جاده ای خیلی طولانی نیست و می توان گفت در دوره قاجار حمل بار با وسایل نقلیه باری آغاز شد. در آن زمان داشتن گواهینامه پایه یک بسیار مهم بود. در آن زمان رانندگان کامیون حمل بار ظرف مدت ۱۰ روز آموزش میدیدند و برای حمل بار در مسیر شمال به جنوب کشور و بالعکس بکار گرفته می شدند. پس از جنگ جهانی دوم بود که کامیون های بیشتری (دست دوم اروپایی) به کشور وارد شد و باعث شد که شغل کامیون داری از حالت کشوری به منطقه ای و استانی تبدیل گردد. تا این زمان حمل بار بین المللی در ایران رایج نشده بود اما به فاصله چند سال بعد از انقلاب روسیه، شرکت های حمل و نقل بین المللی در ایران تاسیس شدند.
تاریخچه حمل و نقل هوایی ایران
در سال ۱۳۰۶ به موجب امتیاز ویژه ای که توسط مجلس شورای وقت به تصویب رسید، خطوط هواپیمایی یونکرس آلمان واگزار شد. سال ۱۳۱۷ به شرکت هواپیمایی لوفت هانزا که هواپیمایی آن ماهی یک بار از برلین به کابل پرواز می کردند اجازه داده شد در تهران فرود آیند. به تدریج با ازدیاد تعداد مسافر و بسته های پستی هوایی و عضویت ایران در سازمان بین المللی هواپیمایی، سایر شرکت های معتبر هواپیمایی خارجی نیز ضمن انعقاد قرار دادهای حمل و نقل هوایی در کشور ما خطوط هوایی دایر نمودند. طی مدت مذکور کشور ایران و شرکت هواپیمایی پارس نخستین پروازهای ملی به نقاط داخلی و کشورهای مجاز دایر شد.
در اردیبهشت ۱۳۳۷ با ادغام دو شرکت مذکور به موجب قانونی که تصویب مجلس شد شرکت هواپیمایی ملی ایران هما با حمایت مالی دولت تاسیس و وظیفه حمل و نقل هوایی مسافر و بار در اختیار آن قرار گرفت. این شرکت با توسعه و تجهیز روز افزون ناوگان خود علاوه بر خطوط داخلی، به اغلب کشورهای جهان خطوط پروازی دایر نمود. در سال ۱۳۶۱ با توجه به تقاضای روز افزون توسعه حمل و نقل هوایی داخلی و خارجی کشورها شرکت خدمات هوایی کشور(آسمان) با ادغام سه شرکت هوایی کوچک تر تاسیس گردید. در سال های بعد از انقلاب اسلامی اجازه فعالیت و جابه جایی مسافر و بار به شرکت های حمل و نقل هوایی غیر دولتی نیز داده شد. این شرکت ها مسئولیت تدارک هواپیما، از طریق خرید یا اجاره و حمل و نقل مسافر و بار در مسیرهای پرواز داخلی و بین المللی را برعهده گرفتند.
تاریخچه حمل و نقل ریلی ایران (احداث راه آهن)
فکر احداث راه آهن از عثمانی تا خلیج فارس ابتدا در سال ۱۸۳۱ میلادی توسط انگلیسی ها مطرح شد و پس از ۲۵ سال لرد پالمرستون و لرد استرانفورد دودکلف آن را تایید کردند و این امتیاز را گرفتند ولی بنا به دلایلی به مرحله عمل در نیامد. در سال ۱۹۰۳ آلمانی ها امتیاز احداث خط راه آهن آنکارا تا خلیج فارس را گرفتند که سال ۱۹۱۴ طول کشید و علت اشکال تراشی و این که این خط موجب نزدیکی آلمان به ایران می شد و نفوذ اقتصادی آلمان تا هندوستان گسترش می یافت این خواسته آلمان با منافع کشورهای انگلیس و روسیه دچار تضاد شد.
انگلیس خواهان احداث خط آهن جنوب ایران بود و شوروی احداث خط آهن شمال ایران تا خلیج فارس را مد نظر داشت. ناصر الدین شاه قاجار که خود را با دو حریف نیرومند روبه رو می دید به فکر افتاد در این میان از نیروی سومی استفاده کند به همان جهت موجبات تماس با آلمان مقتدر را فراهم ساخت و در مورد احداث خط آهن پیامی توسط فجرالدوله به آلمان فرستاد ولی دولت روس و انگلیس با تمهیداتی برای ایران مشکل ایجاد کردند.
در سال ۱۸۷۲ دولت انگلیس و در سال ۱۸۷۴ دولت روس هر کدام خواستار امتیاز راه آهن در ایران شدند. در سال ۱۸۷۸ نماینده یک شرکت فرانسوی که ساکن استانبول بود امتیاز احداث خط راه آهن رشت به تهران را از دست ایران گرفت اما این امتیاز نیز به مرحله عملی نرسید. مسیوبواتال امتیاز احداث خط راه آهن حضرت عبدالعظیم را گرفت و بعدها آن را به یک کمپانی بلژیکی فروخت کمپانی مذکور با سرمایه دو میلیون فرانک دست بکار احداث این راه آهن شد که در سال ۱۸۸۸ افتتاح گردید.
دومین خط آهن ایران با سرمایه یک ایرانی بنام حاج محمد حسین امین الضراب از بندر محمود آباد در کنار دریای خزر تا شهر آمل کشیده شد و به غیر از زیان برای صاحب امتیاز نتیجه نداشت در نتیجه متروک گردید. بعدها انگلیس و روسیه هم چند خط راه آهن محلی در گوشه و کنار ایران به منظور حفظ منافع خود ساختند راه آهن جلفا به تبریز و همچنین بین صوفیان و شرفخانه در ساحل دریاچه ارومیه توسط روسیه احداث شد در جنگ جهانی اول قشون عثمانی خط آهن آذربایجان تا مرند را اشغال و تخریب کردند اما در همان زمان یعنی در اوایل پاییز سال ۱۹۱۵ خط آهن ماکو را احداث کردند.
انگلیسی ها در سال ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ خط راه آهن زاهدان را که ادامه راه هندوستان محسوب می شد در ایران از مسیر جاوه تا زاهدان را احداث کردند. در سال ۱۳۳۸ عده ای از رجال ایران جهت تاسیس شرکتی که قادر باشد راه آهنی در ایران احداث کند گرد هم آمدند. این گروه پیشنهاداتی به مجلس دادند ولی بی ثمر ماند. تا اینکه این پیشنهاد در زمان پهلوی اول جامه عمل بخود پوشید. لذا لایحه احداث راه آهن در ۲۰ دی ماه ۱۳۰۵ هجری شمسی منتشر شد و در جلسه ۱۸ دی ماه ۱۳۰۵ تصویب گردید. ادامه این مطلب را در کتاب حمل و نقل بین المللی نوشته دکتر رحیم محترم و مهرداد موثق می توانید بخوانید.
مطالب مشابه:
————————————————————
نکات حقوقی در باب حمل و نقل بین المللی
————————————————————
بارنامه شخص ثالث چیست؟
————————————————————
ویدئوهای بیشتر ببینید. 
۰۹۰۳۱۱۴۲۹۳۸
محصول پیشنهادی با این مطلب:
کتاب حمل و نقل بین المللی
